اگه گاهی وقتا شب تا صبح بیدار بمونم و اصلاً نخوابم، رو رشدم تأثیر میذاره؟
شاید. یه شب نخوابیدن باعث نمیشه رشدت وایسه. ولی اگه تو دراز مدت به اندازه کافی نخوابی، ممکنه رو رشدت اثر بذاره. چون هورمون رشد معمولاً موقع خواب ترشح میشه. اگه یکی همیشه کم بخوابه (که بهش میگن “کم خوابی”)، ترشح هورمون رشدش کم میشه.
کم خوابی رو هورمونهای دیگه هم اثر میذاره. تحقیقات نشون میده که کم خوابی با چاق شدن و دیابت ارتباط داره. متخصصها دارن بررسی میکنن ببینن این ارتباط به خاطر تغییرات هورمونیه یا نه.
آیا خواب کافی باعث رشد قد میشه ؟
آره، خواب میتونه رو قد تأثیر بذاره. خواب کافی و با کیفیت واسه رشد و نمو خیلی مهمه، مخصوصاً تو دوران بچگی و نوجوونی.
وقتی به اندازه کافی میخوابیم، بدن میتونه به مقدار لازم هورمون رشد تولید کنه. این هورمون واسه رشد فیزیکی و بلند شدن قد تو طول زمان ضروریه.
اگه کم بخوابیم یا خوابمون کیفیت خوبی نداشته باشه، ممکنه تولید و ترشح عادی هورمون رشد به هم بریزه. این میتونه باعث بشه رشدمون کندتر بشه و به اون قدی که میتونستیم برسیم، نرسیم.
خواب کافی همچنین کمکت میکنه تو مدرسه تمرکز بهتری داشته باشی و برای ورزش و کارای دیگه انرژی و تمرکز بیشتری بهت میده.
خواب خوب تا چه اندازه در افزایش قد تاثیر داره ؟
خواب یکی از عوامل قد ولی مهم ترین اون ژ نمیتونی از کد ژنتیکیت فرار کنی. تو هر چیز بیولوژیکی، ژنتیک مهمترین عامله، البته به جز چیزایی که محیط باعثشون میشه، مثل تصادف با اتوبوس یا سرطان گرفتن به خاطر مواد سمی. حتی در مورد رژیم غذایی هم، ژنتیکت خیلی بیشتر از اونی که فکر میکنی تعیینکنندهس.
این به این معنی نیست که تغذیه و خواب هیچ نقشی تو رشد ندارن، فقط اینکه اونقدرام تو تعیین قد نهاییت مؤثر نیستن. اینا بیشتر نقش کمکی دارن، اونم تو مقیاس کوچیکتر.
وقتی پای تغذیه وسط میاد، معمولاً تغذیه بد قبل از سن بلوغه که مهمه. وقتی به سن نوجوونی میرسی، دیگه صفحات رشدت تقریباً داره بسته میشه. وقتی این اتفاق بیفته، حتی اگه سالمترین رژیم غذایی رو داشته باشی و کل روز رو هم بخوابی، فایدهای نداره، کار تمومه. هر چی گرفتی، گرفتی. تنها گزینهت اینه که قبولش کنی، باهاش کنار بیای و بهترین خودت باشی، حالا هر قدی که داری.
بهترین زمان خواب برای افزایش قد چقدر ؟
KLF15 یه نوع پروتئینه که تو بدن ما وجود داره. این پروتئین کار مهمی انجام میده – به سلولهای ما کمک میکنه تا بدونن چه ژنهایی رو روشن یا خاموش کنن.
- به تنظیم چربی و قند تو بدن کمک میکنه
- رو رشد و ترمیم عضلهها تأثیر میذاره
- تو ساخت و مصرف انرژی بدن نقش داره
- اگه تو سن 10 تا 15 سالگی همیشه دیر بخوابی، ممکنه هورمون رشدت که معمولاً بین نصف شب تا 3 صبح ترشح میشه (چرخه طبیعی هورمون)، درست کار نکنه. این یعنی کلاً هورمون رشد کمتری واسه بلند شدن استخونهات تولید میشه. نتیجهش اینه که رشدت کُند میشه.
- ولی اگه بین ساعت 10 تا 11 شب بخوابی، نگران نباش. وقتی تو خواب عمیقی، هورمون رشد آزاد میشه و این باعث میشه استخونهات رشد کنن. پس میبینی که خواب واقعاً رو قد تأثیر داره.
تأکید میکم که زمان خواب و کیفیت خواب رو رشد قدی تأثیر مهمی داره، مخصوصاً تو سنهای نوجوونی.
بهترین حالت خواب برای افزایش قد
علم درباره این موضوع چی میگه ؟
علم هنوز رابطه دقیق بین بیخوابی و قد رو نفهمیده. بیخوابی یعنی سخت خوابیدن، زود بیدار شدن یا خواب بیکیفیت داشتن. عوامل زیادی مثل استرس روانی، سلامتی جسمی، سبک زندگی و محیط روش اثر میذارن. اما قد بیشتر به ژنها بستگی داره، هرچند تغذیه و سلامتی کلی تو دوران رشد هم مهمن.
بعضی تحقیقات میگن ممکنه بین الگوهای خواب و رشد، مخصوصاً تو بچهها و نوجوونا، ارتباطی باشه. ولی شواهد ضعیفه و قطعی نیست. این مطالعات نتونستن یه رابطه علت و معلولی واضح بین مدت خواب و قد پیدا کنن. واسه بزرگسالا، تحقیقات درباره ارتباط بین الگوهای خواب، از جمله بیخوابی، و قد حتی کمتره.
دانش ما درباره تأثیر خواب رو رشد فیزیکی و سلامتی همش داره تغییر میکنه. ولی فعلاً هیچ مدرک قویای نیست که نشون بده بیخوابی مستقیماً رو قد اثر میذاره. هر ارتباطی که دیده شده، احتمالاً پیچیدهس و عوامل زیادی غیر از کیفیت یا مدت خواب روش اثر میذارن.
تحقیقات علمی میگه که کم خوابی ممکنه جلوی رشد رو بگیره و پیشرفتت رو کند کنه. ولی تو دنیای واقعی، آدمایی هستن که با وجود خواب کم، بازم خیلی موفقن. مثلاً نارندرا مودی، بیل گیتس و مارک زاکربرگ. اینا میگن فقط 4 ساعت میخوابن ولی بازم تو اوج بهرهوریشونن.
نظر شخصی من اینه که هر بدنی فرق داره. از نظر بیولوژیکی و فیزیولوژیکی با هم متفاوتیم. این اصل انسان بودنه. یکی با 4 ساعت خواب به اوج عملکردش میرسه، یکی دیگه 8 ساعت نیاز داره.
من خودم یه مثال میزنم. یه زمانی 8 ساعت خواب منظم لازم داشتم. ولی وقتی فشار کاری زیاد شد، یه چرخه جدید درست کردم که خوابم رو خیلی کم کردم و دیدم به اوج بهرهوریم رسیدم.
یه توصیه: اگه میخوای مثلاً 5-6 ساعت بخوابی، چند روز امتحانش کن تا بدنت عادت کنه و بتونی به اوج برسی.
خلاصه اینکه، هر کسی باید ببینه با چقدر خواب بهترین عملکرد رو داره. یه عدد ثابت واسه همه وجود نداره.
خلاصه اینکه، فعلاً نمیشه با قطعیت گفت بیخوابی رو قد اثر میذاره یا نه. تحقیقات بیشتری لازمه.
من براتون خلاصه تحقیقاتی که انجام شده در این زمینه مینوسیم:
تحقیق اول ارتباط بین مدت خواب و رشد قد و وزن بچهها و نوجوونهاست. چند تا نکته مهم:
- اختلالات خواب تو بچهها و نوجوونا خیلی شایعه. بیخوابی از همه رایجتره و میتونه رو رفتار، خلق و خو، تمرکز و عملکرد مدرسه اثر بذاره.
- خواب واسه ترمیم بافتها، تثبیت حافظه و رشد بدن خیلی مهمه. کم خوابی میتونه رو تعادل هورمونها و عملکرد بدن اثر منفی بذاره.
- بین کم خوابی و اضافه وزن/چاقی تو همه گروههای سنی کودکان ارتباط قوی وجود داره. بچههایی که کمتر میخوابن، احتمال اضافه وزن و چاقیشون بیشتره.
- درباره ارتباط کم خوابی و کوتاهی قد هنوز شواهد کافی نیست. بعضی مطالعات ارتباط مثبت بین خواب بیشتر و قد بلندتر نشون دادن، ولی نتایج هنوز قطعی نیست.
- شما باید عادت خواب سالم در زندگ. این میتونه به پیشگیری و کنترل اضافه وزن کمک کنه.